Kulturni pejzaž Blatačko jezero

Nadmorska visina sela je 1215 m.
Nacionalni spomenik čine:
- Blatačko jezero sa okolnim pejzažom površine 2 hektara i dijelom kanjona Rakitnice;
- Četiri prahistorijske grobne gomile i nekropola sa 15 stećaka na lokalitetu Kosan-krst;
- Prahistorijska grobna gomila i nekropola sa 12 stećaka na lokalitetu Viš stijena;
- Prahistorijska grobna gomila i nekropola sa tri stećka na lokalitetu Bubaluša;
- Nekropola sa osam stećaka na lokalitetu Kod Čekića;
- Prahistorijska grobna gomila i osamljeni stećak na lokalitetu Komadinov do;
- Nekropola sa sedam stećaka na prostoru aktivnog pravoslavnog groblja i nekropola sa devet nišana u blizini lokaliteta Komadinov do.

Na sjeveroistočnoj strani naselja leži Blatačko jezero na nadmorskoj visini 1156 m, a oko njega na sedam lokaliteta raspoređene su nekropole sa stećcima i nišanima.

Sa istočne i južne strane naselja prostire se veliki kanjon Rakitnice, preko kojeg se pruža pogled na vrhove Visočice.
Kulturni pejzaž Blatačkog jezera smješten je na planini Bjelašnici, na granici sa planinom Visočicom između kojih se nalazi kanjon rijeke Rakitnice u pejzažu izuzetne ljepote, te sa visokim stepenom biodiverziteta flore i faune.

Geografski se prema prirodnom položaju planina Bjelašnica dijeli na bosansku (prema Hadžićima, Pazariću, Trnovu i Raštelici), na sjevernim padinama i bez stalnih naselja, i na hercegovačku, na južnim padinama sa stalnim naseljima.

Južni dio Bjelašnice proteže se sve do desne (bosanske) obale rijeke Neretve. Upravo na ovom području je Pavo Anđelić evidentirao najznačajniju skupinu tumula – kamenih gromila sa područja općine Konjic.
Promjer gromila iznosi uglavnom do 3,10 m, a visina od 0,5 do 2 m i imaju i svoja posebna imena, npr: Kiridžijska gromila, Straža, Velika gromila i Kosan krst.
Naziv i položaj ovih gromila ukazuje i na njihovu funkciju objekata podignutih možda radi kultnih, saobraćajnih i odbrambenih potreba.
Područje sa tumulima nadmorske visine 1200 – 1400 m služilo je uglavnom kao planinski pašnjak, a iskorištavali su ga dijelom stanovnici spomenutih sela, a dijelom polinomadski stočari iz donje Hercegovine (Humljaci).

Blatačko jezero, na karstnoj zaravni planine Bjelašnica, 21 kilometar istočno od Konjica, je pravougaonog oblika, do 500 m dugo i 140 m široko.
U ljetnom periodu dubina jezera je do 2 m.
Blatačko jezero nema površnog priticanja, a voda iz njega otiče ponorima.
Neposredno pored je kanjon Rakitnice.
Sredinom, u dužinskom smjeru sa sjevera na jug, proteže se bus, obrastao raznim barskim biljkama.
Ljeti se po njemu djelimično može hodati na mjestima gdje je više vegetacije a manje blata. Temperatura jezera ljeti dostiže i do 22 stepena C.
Na ovoj nadmorskoj visini jezero je 4 – 5 mjeseci godišnje (djelimično) zaleđeno i prekriveno snijegom.

U jezeru je zabilježeno prisustvo pijavica Hirundo medicinalis i Aulastomum gulo, a okruženo je pašnjacima.
Na ovom području se razvila specifična flora i fauna, evidentiran je veliki broj endemičnih vrsta planinskih rudina, zatim glacialni relikti, visokoplaninska flora alpskih pašnjaka stjenjara i kanjona Rakitnice, mnogobrojne evropske-ugrožene vrste beskičmenjaka (leptiri, pauci, slatkovodne dvokrilne školjke, pijavice).
Od ptičije populacije ukupno je prisutno ukupno 110 vrsta u široj okolini, a od grabljivica prisustvo Orla surog, Orla zmijara, Sivog sokola, Vjetruše kliktavke, Jastreba kokošara, Kopca ptičara i Kratkoprstog kopca.
Što se tiče vrsta sisara, u području su prisutne ključne vrste: divokoza, te u širem okruženju mrki medvjed i vuk, kao i još 60 vrsta sisavaca. Od krupnih životinjskih vrsta značajnije su srna, divlja svinja, kuna zlatica, hermelin, divlja mačka i ris.
U Prostornom planu BiH iz 1980.godine, Blatačko jezero i selo Blace sa površinom od 2 ha evidentirani su kao rezervat prirode lokalne vrijednosti, II stepen zaštite.

Partneri

Kategorije članaka

Linkovi