Nacionalni spomenici općine Konjic

To je Konjic, jedan od najstarijih gradova u Bosni i Hercegovini. Arheološki tragovi vode nas četiri hiljade godina unazad, a usputna karavanska postaja i mjesto razmjene dobara u širim relacijama Balkana svakako je još od vremena Rimljana, od prvih vjekova nove ere. Ako uzmemo u obzir stare srednjovjekovne gradove, kojih je na 250 kvadratnih kilometara oko Konjica bilo 14, sa 34 srednjovjekovne crkve i oko 150 nekropola sa skoro 4.160 stećaka, onda se iz toga može zaključiti da je ovo područje bilo prilično naseljeno u srednjem vijeku. Tu su živjeli imućni feudalci, koji su pravili srednjovjekovne gradove, crkve i stećke. Vjerovatno je to bogatstvo dolazilo od stoke i voća, koje je prodavano Dubrovčanima.

16.juna 1382.godine je prvi pisani pomen Konjica, kada se pominje jedna trgovačka karavana koja je išla preko Konjica u Dubrovnik, a iste godine ga pominje i istoričar Jiriček. To je bilo vrijeme razvoja trgovačkog prometa između Dubrovačke republike i unutrašnjosti. Dakle, Konjic je nastao u srednjem vijeku kao pogranična varoš humske države, na važnom putu koji je povezivao Bosnu sa Dubrovnikom. U srednjem vijeku u Konjicu je bila carinarnica. Sandalj Hranić, veliki vojvoda bosanskog kraljevstva, koji je podigao grad Vrabač na sedlu koje veže Paklenicu sa Borašnicom, držao je Konjic sve do svoje smrti 1435.godine. Njegov nasljednik je bio Stjepan Vukčić – Kosača, a 1454.godine na ove prostore dolaze Osmanlije. Pored karavanskih puteva Turci su podizali hanove i karavansaraje, na udaljenosti jednog od drugog oko 4 sata hoda. Hanovi su služili za prenoćište putnika, kiridžija i njihovih karavana, ali i trgovalo se u njima. Dakle, od 1462. godine do prvih decenija XVIII stoljeća nema skoro ni jednog značajnijeg mjesta bez hana. U XIX stoljeću u Konjicu se nalazilo nekoliko hanova. Na desnoj obali Neretve, kod kamenog mosta, nalazio se Begtaševića han, na Suhom dolu je bio Mušančića han, u Konjicu su bili i : Šuplji han, Jurića han, Golubovića han (na prostoru franjevačkog samostana), Bubalov han na lijevoj obali Neretve, Ljubušića han, Alagića i Džumhurov han. U XVIII stoljeću Konjic doživljava nagli pad, uzrokovan pojavom kuge i velikim pomorom stanovništva. 1868.godine puštena je u promet cesta Sarajevo - Ivan sedlo - Konjic - Jablanica - Mostar, te je tako stara “mostarska džada“ Konjic - Boračko jezero – Prenj – Porim - Mostar izgubila na značaju.

Željeznička pruga uskog kolosjeka od Metkovića do Mostara puštena je u promet 14.06.1885.godine. Dalje, od Mostara dolinom Neretve preko Jablanice – Konjica - Ivana do Sarajeva, željeznička pruga uzanog kolosjeka puštena je u promet 1.08.1890.godine. Od Sarajeva preko Konjica –Jablanice – Mostara – Čapljine - Metkovića do Ploča (Kardeljeva) izgrađena je željeznička pruga normalnog kolosjeka, elektrificirana i puštena u saobraćaj 1967.godine. Austro - njemački turistički prospekti pisali su o Konjicu kao mjestu sa izvanrednim turističkim potencijalima. Pominju se dobra lovišta, izvrsna tekuća voda, Boračko jezero, Neretva , ... Od 1918 - 1941.godine područje Konjica pripadalo je Kraljevini Jugoslavije, a njenom propašću 1941.godine, Konjic je ušao u sastav Nezavisne Države Hrvatske. U Drugom svjetskom ratu Konjic je bio svjedok velikih borbi (IV neprijateljska ofanziva, bitka na Neretvi, Prenj, Ivan sedlo ...), a 3.marta 1945.godine Konjic je dočekao dugo željenu slobodu. Počeo je period razvoja, a od izgradnje HE Jablanica (1956.) u Konjicu se razvija drvoprerađivačka industrija. Poslije Drugog svjetskog rata Boračko jezero postaje centar za rekreaciju. Odmaralište “Prenj“ napravljeno 1948.godine sa kapacitetom 46 ležajeva. Zatim je napravljen objekat “Borašnica“ 1949.godine sa 35 ležajeva i restoranom.

Riblji restoran napravljen je 1955.godine, objekat “Unioninvest“ 1957.godine i objekat “Elektroprenos“ 1963. godine. Od 1964. do 1971. godine na Boračkom jezeru je napravljeno 30 drvenih kamp kućica sa 90 ležajeva. Tako je 1971.godine Boračko jezero imalo pet zidanih objekata sa 147 ležajeva i 30 drvenih kamp kućica sa 90 ležajeva. Inače, Boračko jezero, u podnožju planine Prenj, na nadmorskoj visini od 450 m, spada u jedno od najljepših prirodnih jezera u Bosni i Hercegovini. Od Konjica je udaljeno 21 km i ima oblik elipse, dugačko 786 m, široko 502 m, a dubine i do 14 m. Godine 1965.dovršen je savremeni asfaltni put dolinom Neretve (Metković – Čapljina – Jablanica – Konjic - Sarajevo). Od Konjica do Boračkog jezera izgradnja makadamske ceste počela je 1939.godine, te je do 1941.godine napravljena do Vrapča, a od 1945 - 1949. izgrađena je cesta od Vrapča do Boračkog jezera. Od 1969. - 1979.godine izgrađen je asfaltni put Konjic - Boračko jezero, a od 1983.g asfaltni put do Glavatičeva. Željeznička pruga normalnog kolosjeka Sarajevo – Konjic –Mostar – Čapljina - Metković puštena je u promet 14.06.1967.godine. Planinarsko društvo “Borašnica“ formirano je 1948.god., a 1954.-56. godine izgrađena je kuća na Jezercu (1650 m nadmorske visine), a baraka pri rudniku mangana na Ljubini (1101 m nadmorske visine) je adaptirana u planinarsku kućicu. Godine 1972. formirana je bila gorska služba spašavanja, te formirana stanica GSS sa 6 spasavalaca i 6 pripravnika.

Posljednjih godina općina Konjic, u cilju zaštite izuzetno bogatog kulturno-historijskog naslijeđa, intenzivirala je aktivnosti na inventarizaciji spomenika kulturne baštine radi sistematske obrade spomeničnog fonda. Naročita pažnja posvećena je onim dobrima i objektima koji se vlastitim karakteristikama i vrijednostima ističu u okviru formirane historijske cjeline i koji daju i naglašavaju pečat ambijentalnim vrijednostima cjeline. Kroz sve to radi se na zaštiti i očuvanju bogatog naslijeđa u svrhu njegovog prenošenja budućim generacijama, kao i razvijanju svijesti o naslijeđu kao središnjoj komponenti i resursu održivog razvoja. Pored zakonskih, općina Konjic preduzima tehničke, administrativne i finansijske mjere iz svoje nadležnosti potrebne za zaštitu i održavanje kulturno-historijskog naslijeđa. Arheološko naslijeđe u općini Konjic je izuzetno bogato, posebno spomenici iz srednjeg vijeka, tj.nekropole stećaka i utvrđenja, te ostaci srednjovjekovnih gradova i sakralnih objekata. O historijskim zbivanjima, narodnom životu i običajima, o značajnim događajima, ljudima i legendama svjedoče i pričaju oko 3.500 stećaka na 150 registriranih nekropola, čime općina Konjic spada u red općina sa najvećim brojem nekropola u Bosni i Hercegovini i cijeloj Regiji. Stećci, bosanski nadgrobni spomenici, najsnažnija su kulturna i umjetnička pojava srednjovjekovne Bosne, biljeg jednog vremena i prostora ”U stećcima je tajna Bosne”, rekao je Mak Dizdar, a veliki Miroslav Krleža ”Neka oprosti gospođa Evropa, samo Bosna ima spomenike. Stećke”.

Istraživačke radove u smislu evidentiranja i prikupljanja podataka o stećcima vršio je dr.Pavo Andjelić i publicirao 1975.godine. Na žalost, mnogi lokaliteti su često na izuzetno strateškim položajima i u naučnom pogledu izuzetno važni, ali teško pristupačni, kao što su nekropole: Dabića poljana, Čičevo, Ježeprasina, Ocrkavlje, Visočica, Blace i dr. Na mnogim nekropolama, na kojima su nikla kasnije groblja, uočava se da se stećci utapaju u ta groblja (Džepi, Mokro, Donje selo, Blace, Zaslivlje i dr.). S tim u vezi su i naglašene aktivnosti općine Konjic, posredstvom Komisije za očuvanje nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine, na proglašenju nacionalnih spomenika od značaja za Bosnu i Hercegovinu. Iako ove aktivnosti i dalje teku, zaključno sa 2010. godinom, 30 (trideset) spomenika kulture u općini Konjic dobilo je status nacionalnih spomenika BiH.

Partneri

Kategorije članaka

Linkovi